खोज

दशैं, जसलाई विजया दशमी पनि भनिन्छ, नेपालमा मनाइने सबैभन्दा ठूलो र महत्वपूर्ण चाडहरूमध्ये एक हो। यो पर्वले न केवल धार्मिक र सांस्कृतिक धरोहरको प्रतिनिधित्व गर्छ, तर यसले परिवार, मित्रता र एकता जस्ता सामाजिक मूल्यमान्यतामा पनि ठूलो भूमिका खेल्दछ। दशैंको महत्त्व यसका परम्परागत र धार्मिक मान्यतासँगै, यस पर्वले नेपाली समाजमा ल्याउने एकता, सद्भाव र प्रेमको भावनामा पनि निहित छ।

धार्मिक पृष्ठभूमि
दशैंको उत्सव हिन्दू धर्ममा विशेष महत्त्व राख्दछ। यो पर्व विशेष गरी दुर्गा देवीको पूजा र आराधना गर्नका लागि मनाइन्छ। यस चाडमा देवी दुर्गाले असुर महिषासुरलाई पराजित गरिन्, जसले मानवता र धर्मको रक्षा गरे। यसरी, दशैंले विजय र धर्मको जीतको प्रतीकको रूपमा काम गर्दछ। हिन्दू धर्मका अनुयायीहरूले यो पर्वलाई विभिन्न रीति-रिवाज र पूजा विधि अपनाएर मनाउँछन्।

पारिवारिक एकता
दशैं पर्वको विशेषता भनेको यो चाडको समयमा परिवारका सदस्यहरू एक ठाउँमा भेला हुन्छन्। बिभिन्न भिन्नता र दूरीको बावजुद, मानिसहरू दशैंको समयमा आफ्ना परिवारसँग एकता र प्रेमका साथ समय बिताउने अवसर पाउँछन्। यो पर्वले परिवारका सदस्यहरू बीचको सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउँछ र प्रेम र सम्मानको भावना जगाउँछ।

परम्परागत रिवाज
दशैं पर्वमा विभिन्न परम्परागत रिवाजहरू मनाइन्छ। यो पर्वको सुरुवात नवरात्रीबाट हुन्छ, जुन देवी दुर्गाको आराधना गर्नका लागि विशेष मानिन्छ। नवरात्रिको पहिलो दिन, घटस्थापना गरिन्छ, जसमा देवीको प्रतीकको रूपमा जमरा (घास) रोपिन्छ। यस दिन परिवारका सदस्यहरूले मिलेर पूजाको तयारी गर्दछन् र विशेष परिकारहरूको तयारी गरिन्छ।

दशैंको मुख्य दिन, अर्थात् विजया दशमीमा, बाग्मती र काठमाण्डौ उपत्यकामा विशेष पूजा कार्यक्रम आयोजना गरिन्छ। यस दिन विशेष गरी बुढ्यौली र पूजापाठ गरिन्छ, जसमा परिवारका सदस्यहरूले एक अर्कालाई टीका लगाएर आशीर्वाद दिन्छन्। यो परम्परा, जसलाई टीका लगाउने भनिन्छ, विशेष गरी बुवाआमासँग आशीर्वाद प्राप्त गर्न महत्त्वपूर्ण मानिन्छ।

सामाजिक एकता
दशैं पर्वले समाजमा एकता र सद्भावको भावना पनि फैलाउँछ। यो चाडको समयमा मानिसहरूले एकअर्कामा मिठाई, दाल-भात र अन्य परिकारहरूको आदानप्रदान गर्दछन्। यसले मित्रता र सद्भावको भावनालाई सुदृढ पार्दछ। विभिन्न जातजातिका मानिसहरूबीचको भेदभावलाई हटाउँदै, यस पर्वले सबैलाई एकै छाता मुनि ल्याउने काम गर्छ।

आर्थिक महत्व
दशैं पर्वको समयमा आर्थिक गतिविधिहरू पनि विशेष रूपमा बढ्छ। मानिसहरूले नयाँ कपडा, जुत्ता, सामान र घरको सजावटमा खर्च गर्छन्। यस चाडको समयमा विभिन्न बजारहरूमा विशेष बिक्री र छूटहरू प्रदान गरिन्छ, जसले आर्थिक गतिविधिमा वृद्धी ल्याउँछ। यस चाडमा पारिवारिक र मित्रवत् भेटघाटको क्रममा पैसा र सामानको आदानप्रदान पनि गरिन्छ।

कला र संस्कृति
दशैं पर्वले नेपाली कलाप्रति पनि ठूलो ध्यान दिन्छ। विभिन्न सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू, नाचगान र परम्परागत नृत्यहरूको आयोजना गरिन्छ। यस पर्वमा मानिसहरूले पारंपरिक कपडाहरू लगाएर विशेष कार्यक्रमहरूमा भाग लिन्छन्। यसले नेपाली सांस्कृतिक धरोहरलाई जीवित राख्न र नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण गर्नमा मद्दत गर्छ।

दशैंको अन्त्य र नयाँ सुरुवात
दशैं पर्वको अन्त्यमा, विशेष कार्यक्रमहरू र पूजा विधिहरू गरेर, नयाँ सुरुवातको प्रतीकको रूपमा यो पर्व समापन हुन्छ। यस चाडको समय, परिवारका सदस्यहरू मिलेर एकअर्कालाई धन्यवाद दिँदै र नयाँ वर्षका लागि शुभकामना प्रकट गर्दछन्। यो पर्वले आशा, प्रेम र एकताको नयाँ पृष्ठ खोल्दछ, जसले मानिसहरूको जीवनमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउनमा मद्दत गर्छ।

दशैं पर्व केवल एक चाड होइन, यो नेपाली समाजको आत्मा हो। यसको धार्मिक, सांस्कृतिक, पारिवारिक र सामाजिक महत्त्वले यो पर्वलाई विशेष बनाउँछ। यद्यपि, आजको आधुनिक युगमा, यो पर्वले मानिसहरूको जीवनमा एकता र सद्भावको भावना जागृत गर्ने महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेको छ। यस चाडको अवसरमा, हामी सबैले एकै ठाउँमा भेला भएर, एकअर्कासँग प्रेम र सद्भावका साथ समय बिताउने अवसर पाउनेछौं।