राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकद्वारा ‘टपअप र फोनपे डाइरेक्ट’ अभियान सञ्चालन : डिजिटल बैंकिङमा ऐतिहासिक क्रान्ति, बम्पर उपहारमा आइफोन १६ एन्टिमाइक्रोबियल प्रतिरोध नियन्त्रणमा ‘SPARC डाटा फर एक्सन’ तालिम सम्पन्न आर्यघाटमा सेलाएको राजतन्त्रका भूत बौलाउन थाले सामान्तिका प्रेतहरुले टाउको उठाए जनताकै बलबाट गलहत्याइने छ: माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड वनकाे समृद्धि र किसान संरक्षणमा मन्त्री शाहीको दूरदृष्टि प्रतिनिधिसभा बैठक आज बस्दै, विभिन्न विधेयक र प्रतिवेदन पेस हुने नेपालमा लगानी विस्तारबारे प्रधानमन्त्रीसँग सर्वना जुरोङ ग्रुपको छलफल माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डद्वारा काँग्रेस, एमालेलाई भ्रष्टाचारीको संज्ञा, ठेगान लगाउने चेतावनी बडिमालिकाको धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्व समेटेको अनुसन्धानात्मक वृत्तचित्र सार्वजनीक प्रतिनिधि सभामा विधेयकको वर्षा, सरकारको अध्यादेश रणनीति अन्योलमा ओलीप्रति अविश्वास छैन: कांग्रेस सभापति देउवा कांग्रेसलाई एकताबद्ध बनाउँदै सुदृढीकरण: देउवा अखिल (क्रान्तिकारी) मा वरीयता विवाद छताछुल्ल प्रदेश अध्यक्षहरू बाट बहिष्कारको चेतावनी लिङ्देनको ‘एकल लडाइँ’ घोषणापछि एमालेको नयाँ रणनीति रुपन्देही अदालतले रवि लामिछानेलाई १ करोड धरौटीमा रिहा गर्ने आदेश एमाले–कांग्रेस संयुक्त सरकारले संविधान, लोकतन्त्र र संसदीय मूल्यहरूमाथि प्रहार गरेको निष्कर्ष: विपक्षी दलद्वारा विशेष अधिवेशन माग सरकार ढालिदिने चेतावनी समृद्धिको उज्यालो यात्रामा नेपालकाे उर्जा, मन्त्री खड्काद्वारा ऊर्जा विकास मार्गचित्र सार्वजनिक संवैधानिक निकायका ५२ पदाधिकारीको मुद्दा चार वर्षदेखि पेसीमै राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी र राप्रपा-नेपालबीच एकता प्रयास: चुनौती र सम्भावना आज पशुपतिनाथ मन्दिर बन्द नेकपा एमालेको तीन महिने ‘गाउँ पस्ने योजना : संगठन सुदृढीकरणका लागि कार्यदिशा तय लोकसेवा आयोगको परीक्षा उत्तीर्ण गर्नका लागि नभई नहुने पाँच सुनौला सूत्र नेपालको हिमाली क्षेत्रमा भूकम्पीय उच्च जोखिमका कारण र यसबाट बच्ने उपाय संविधान संशोधनमा ओलीको नयाँ मिति, एमाले–माओवादी बैठक एकैदिन सुरु र समापन माओवादी केन्द्रमा टीके प्रथाको अब रहदैन : उपमहासचिव गजुरेल बीमा क्षेत्रको दिगो विकासका लागि साझा दृष्टिकोण: ‘द नेशनल इन्स्योरेन्स डिस्कोर्श २०२५’ अर्थमन्त्री पौडेलद्वारा उद्घाटन हुदै कांग्रेसको ओज र शक्ति कायम राख्न संयन्त्रलाई सुधार गर्नुपर्छ : महर माझी बस्तीको हृदयविदारक पीडा: नवजात शिशुको जीवन रक्षा लागि प्रदेश सरकारको दृढता अब पार्टी र जातिको राजनीति गर्न सकिँदैन, जनताको पद्धतिको बारेमा सोच्नुपर्छ: काँग्रेस नेता खतिवडा हिन्दु धर्म र नेपाल एकअर्काका पूरक हुन् यसलाई कमजोर बनाउने प्रयास स्वीकार्य छैन: काँग्रेस नेता भण्डारी लेखा समिति सभापतिले किन गरे स्वकीय सचिवलाई पदबाट बर्खास्त सहकारी ठगी प्रकरणमा संलग्न जोसुकैलाई कारबाही हुन्छ : सभापति खतिवडा सत्ता साझेदारीको कमजोर धरातल र राजनीतिक दबाबमा ओली निजी क्षेत्रको सक्रियता आवश्यक: मन्त्री पाण्डे भ्रष्टाचार निवारण ऐनमा छलफल: देउवा नेतृत्वमा रणनीति, सिंहको च्याम्बरमा गोप्य बैठक डीआईजी कडायत र केसीलाई एआईजीमा बढुवा सिफारिस ट्रेड युनियन अधिकार संविधानसम्मत गर्न सभापति देउवाको राज्यव्यवस्थालाई निर्देशन ओलीको नजरमा दुई प्रकारका मान्छे छन्, चाकर र शतुर : महासचिव भुसाल नुवाकोटको ऐतिहासिक शेरा दरबार जग्गा प्रकरण: दोषीलाई कानुनी दायरामा ल्याउन गृहमन्त्री लेखकको निर्देशन पूर्व प्रधानमन्त्री डा. मनमोहन सिंहको निधन: भारतले गुमायो एक युगपुरुष लिपुलेकमा भारत-चीन सहमति: नेपालले चिन्ता लिनु नपर्ने सरकारी धारणा अन्तर्राष्ट्रिय मिथिला सम्मेलनबाट राजीव झा सम्मानित ओली र देउवाको संसद् चलाउने नयाँ रणनीति गोली लागेर दुई पत्रकारको मृत्यु प्रधानमन्त्री ओली र पाकिस्तानी राजदूतबीच द्विपक्षीय भेट रास्वपामा कार्यवाहकको लर्को: नेतृत्व विवादको घेरामा कार्यकर्तामा बढ्दो निराशा विप्लवसँग माओवादीको सक्रिय संवाद: माओवादीभित्र एकता प्रयासको नयाँ आयाम बामदेव र माधवबीच एकता प्रयास: वार्ता समिति गठन संविधान संशोधनका लागि कांग्रेस र एमाले छुट्टाछुट्टै कार्यदल गठनको तयारीमा

सुदूरपश्चिमको विकासमा चुनौतीहरू: असन्तुष्टि र अवसरका बीचमा

५ आश्विन २०८१, शनिबार

सुदूरपश्चिम प्रदेश, नेपालको एक महत्वपूर्ण भौगोलिक क्षेत्र हो, जुन प्राकृतिक र सांस्कृतिक विविधताले भरिएको छ। तर, यसको विकास अन्य प्रदेशहरूको तुलनामा अपेक्षाकृत पछाडि रहेको छ। यस क्षेत्रका विकासका समस्याहरूको जडमा विभिन्न जटिल कारणहरू छन्, जसले यस प्रदेशको समृद्धि र उन्नतिमा अवरोध पुर्याएको छ।

सुदूरपश्चिमको भौगोलिक संरचना अत्यधिक चुनौतीपूर्ण छ। यहाँका धेरै क्षेत्र पहाडी र दुर्गम छन्, जसले आधारभूत पूर्वाधार विकासमा अवरोध पुर्याउँछ। सडकको पहुँच नहुँदा ग्रामीण बासिन्दाहरूले शिक्षा, स्वास्थ्य, र अन्य सेवाहरूमा पहुँच पाउन गाह्रो भएको छ। यो समस्या विशेष गरी सुदूरपश्चिमको पहाडी क्षेत्रहरूमा झन् गहिरो छ, जहाँ ग्रामीण समुदायहरूका लागि आवश्यक सेवाहरूको उपलब्धता कम छ। यसले गर्दा बासिन्दाहरूले आफूलाई आर्थिक र सामाजिक रूपमा पछि पारिएको महसुस गरिरहेका छन्।

त्यस्तै, सुदूरपश्चिममा आधारभूत पूर्वाधारको अभावले यहाँका नागरिकहरूको रोजगारीका अवसरलाई पनि प्रभावित गरेको छ। सडक र यातायात सुविधाको कमीले व्यापार र आर्थिक गतिविधिहरूको विकासमा ठूलो बाधा पुगेको छ। कृषि र पर्यटन जस्ता क्षेत्रहरूमा, जसले यस प्रदेशका लागि ठूलो सम्भावना प्रदान गर्न सक्छन्, उचित पहुँच र विकासको अभावले गर्दा तिनीहरूको उपयोग गर्न सकिएको छैन। यस्ता गतिविधिहरूको विकास नहुनु यहाँको आर्थिक स्थिरता र वृद्धिमा अवरोध उत्पन्न गर्दछ।

अर्को ठूलो चुनौती शिक्षा र सीप विकासको क्षेत्रमा देखिन्छ। यहाँका विद्यालयहरूको अवस्थासमेत सन्तोषजनक छैन। शिक्षकहरूको कमी, पाठ्यक्रमको स्तरको अभाव, र प्रविधि शिक्षामा कमीले विद्यार्थीहरूको विकासमा बाधा पुर्याएको छ। यी सबै कारणहरूले गर्दा, सुदूरपश्चिमका युवाहरूको रोजगारमा पहुँच सीमित भएको छ। शिक्षाको गुणस्तरमा सुधार नगरी, यहाँको भविष्यको विकास असम्भव छ।

स्वास्थ्य सेवामा पनि सुदूरपश्चिमले गम्भीर चुनौतीहरू सामना गरिरहेको छ। ग्रामीण क्षेत्रका स्वास्थ्य केन्द्रहरूको अभाव र औषधिको कमीले जनस्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव परेको छ। विशेष गरी, बेमारी र मातृ तथा शिशु मृत्यु दर उच्च रहेको छ, जुन जनताको स्वास्थ्यको स्तरलाई दर्शाउँछ। प्राथमिक स्वास्थ्य सेवाको पहुँचमा कमीले गर्दा गरिबी र स्वास्थ्यका समस्याहरू बढेका छन्।

सुदूरपश्चिममा आर्थिक गतिविधिहरूको कमी पनि यहाँका जनतामा बेरोजगारी र गरिबीको समस्या सिर्जना गरिरहेको छ। उद्योगको अभाव, आधुनिक कृषि प्रविधिको कमी, र व्यापारिक गतिविधिहरूको अभावले गर्दा यहाँका नागरिकहरूले आर्थिक रूपमा संघर्ष गर्नुपरेको छ। यहाँको खेतीपाती पनि परम्परागत विधिमै सीमित छ, जसले गर्दा उत्पादन र आम्दानीमा वृद्धि गर्न कठिनाइ भएको छ।

सरकारी नीतिहरू र प्राथमिकताहरूको अभावले पनि सुदूरपश्चिमको विकासमा ठूलो असर पारेको छ। केन्द्र सरकारको विकास योजनामा अन्य प्रदेशहरूको लागि बढी प्राथमिकता दिइएको छ। यसले गर्दा सुदूरपश्चिमको विकासका लागि आवश्यक सहयोग र लगानीमा कमी आएको छ। यहाँका विकासका परियोजनाहरूमा ध्यान नदिने हुँदा, यहाँको विकास सुस्त रहेको छ।

सामाजिक र सांस्कृतिक चूनौतीहरूले पनि विकास प्रक्रियामा असर पार्छ। यहाँका धेरै समुदायहरूमा परम्परागत सोच र दृष्टिकोणले नयाँ विचार र प्रविधिको अपनाउनमा कठिनाइ उत्पन्न गर्छ। यसको परिणाम स्वरूप, नयाँ सृजनशीलता र विकासका अवसरहरूको कमी हुन्छ।

अन्तमा, प्राकृतिक प्रकोपको जोखिमले पनि सुदूरपश्चिमको विकासमा गम्भीर असर पुर्याउँछ। बाढी, भूस्खलन, र भूकम्प जस्ता प्रकोपहरूले यहाँका बासिन्दाहरूको जीवन र सम्पत्तिमा ठूलो नोक्सान पुर्याउँछन्। पुनर्निर्माण र राहतका लागि बडो लगानी र समय लाग्ने हुँदा यहाँका विकासका योजनाहरू प्रभावित भइरहेका छन्।

यी सबै चुनौतीहरूको समाधान गर्नका लागि समग्र विकास रणनीति आवश्यक छ। यहाँका बासिन्दाहरूलाई आधारभूत सेवाहरूको पहुँच सुनिश्चित गर्नु, शिक्षा र स्वास्थ्यमा सुधार ल्याउनु, र आर्थिक अवसरहरूको सिर्जना गर्नु अत्यावश्यक छ। सुदूरपश्चिमको विकासमा केन्द्र सरकारले विशेष ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता छ, जसले गर्दा यस प्रदेशको समृद्धि र सामाजिक समावेशीता सुनिश्चित गर्न सकियोस।

सुदूरपश्चिम प्रदेशका लागि भविष्य उज्यालो बनाउनका लागि तर्कसंगत र समग्र दृष्टिकोण अपनाउनु आवश्यक छ। यस प्रदेशका बासिन्दाहरूको हकमा न्याय र अवसरहरूको सिर्जना गर्नका लागि मिलेर काम गर्नुपर्छ। यो प्रयासले मात्र सुदूरपश्चिमको विकासलाई गति दिन सक्छ र यहाँका जनताका जीवनस्तरमा सुधार ल्याउन सक्छ।