खोज

काठमाडौं, १९  भदौ – अस्वस्थ जीवनशैली र बदलिँदो जीवनशैलीका कारण नसर्ने रोगहरू विश्वभर जटिल समस्या बन्दै गइरहेका छन्। विश्वव्यापीकरण, सहरीकरण, जनसंख्या वृद्धि, र वातावरणीय प्रदूषणजस्ता कारणहरूले नसर्ने रोगहरूको जोखिमलाई अझै बढाइरहेको छ।

नसर्ने रोगहरूको वृद्धि:
क्यान्सर, मधुमेह, मुटुरोग, दम, उच्च रक्तचापजस्ता रोगहरू अस्वस्थ जीवनशैलीका कारण तीव्र रूपमा बढिरहेका छन्। मुटुरोग विशेषज्ञ डा. राजेन्द्र कोजुका अनुसार, धेरैजसो बिरामीहरूमा उच्च रक्तचाप, मधुमेह, छाती दुख्ने समस्या, र मुटुको समस्याहरू देखिने गरेका छन्। यी सबै नसर्ने रोगका लक्षण हुन्, जुन स्वस्थ खानपान र नियमित व्यायामले नियन्त्रणमा राख्न सकिन्छ। तर, यति जान्दाजान्दै पनि धेरैले आफ्नो स्वास्थ्यप्रति ध्यान नदिएको उनको अनुभव छ।

बालबालिकामा मोटोपन, अधिक चिल्लो र गुलियो खानपान, र शारीरिक व्यायामको कमीले समस्या बढाउँदै लगेको छ।

नसर्ने रोगको मृत्यु दर:
विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लुएचओ) का अनुसार, हरेक वर्ष नसर्ने रोगहरूका कारण ४० मिलियनभन्दा बढी मानिसको मृत्यु हुन्छ, जुन विश्वभरका कुल मृत्युदरको ७४ प्रतिशत हो। विशेषगरी निम्न र मध्यम आय भएका देशहरूमा यो समस्या गम्भीर बन्दै गइरहेको छ।

कार्डियो भास्कुलर रोग (सिभिडी) बाट हरेक वर्ष १७.९ मिलियन, क्यान्सरबाट ९.३ मिलियन, र क्रोनिक रेस्पिरेटोरी रोगबाट ४.१ मिलियन मानिसहरूको मृत्यु हुन्छ।

मुख्य कारणहरू:
नसर्ने रोगहरूको प्रमुख कारण अस्वस्थ जीवनशैली नै हो। सूर्तीजन्य पदार्थको सेवन, शारीरिक व्यायामको कमी, मद्यपान, धुमपान, अस्वस्थ खानपान, र वायु प्रदूषणले यसमा प्रमुख भूमिका खेलिरहेका छन्। नसर्ने रोगहरूले दीर्घकालीन र सुस्त गतिमा शरीरलाई असर पुर्‍याउँछ, जसले भविष्यमा ठूलो जटिलता निम्त्याउन सक्छ।

रोकथामको उपायहरू:
नसर्ने रोगहरूलाई रोक्नको लागि उपचारभन्दा पनि रोकथाममा ध्यान दिन महत्वपूर्ण हुन्छ। मधुमेह रोग विशेषज्ञ डा. ज्योति भट्टराईका अनुसार, स्वस्थ जीवनशैली अपनाउनुपर्छ, जसले भविष्यमा यस्ता रोगहरूबाट बच्न मद्दत गर्छ। सन्तुलित भोजन, नियमित व्यायाम, र स्वस्थ खानपानले नसर्ने रोगहरूबाट जोगिन सकिन्छ।

विद्यालय स्तरमै विद्यार्थीहरूलाई सचेत गराउने र अभिभावकहरूलाई जनचेतना प्रदान गर्न जरुरी छ। यसका साथै, राज्यले पनि स्कुलको पाठ्यक्रममा स्वस्थ जीवनशैलीसम्बन्धी पैरवी गर्नुपर्छ, र व्यायाम गर्ने ठाउँको निर्माणमा ध्यान दिनुपर्छ।

नेपालको प्रयास:
नसर्ने रोगहरूको बढ्दो प्रकोपले विश्वभर चिन्ता बढाइरहेको बेला, नेपालले यसलाई व्यवस्थित रूपमा रोकथाम गर्न र नियन्त्रण गर्न “नसर्ने रोगसम्बन्धी बहुक्षेत्रीय कार्ययोजना (सन् २०२१–२०२५)” तयार गरेको छ। नेपालले सन् २०२५ सम्ममा नसर्ने रोगका कारण हुने मृत्यु २५ प्रतिशतले घटाउने लक्ष्य राखेको छ, जसले दीर्घकालीन स्वास्थ्य सुरक्षामा योगदान पुर्‍याउनेछ।