खोज

काठमाडौँ — नेपालमा अब ग्रिन हाइड्रोजन कार चलाउन सकिने भएको छ। काठमाडौं विश्वविद्यालय र नेपाल आयल निगमको संयुक्त प्रयासमा हाइड्रोजन रिफ्युलिङ स्टेसन स्थापना गरिएको छ र हाइड्रोजन गाडीको सफल परीक्षण सम्पन्न भएको छ।

दुई वर्षको गहन अनुसन्धानपछि, काठमाडौं विश्वविद्यालयले गत चैत १८ मा हाइड्रोजन कारको परीक्षण गरेको थियो। प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले शुक्रबार यसलाई औपचारिक रूपमा उद्घाटन गरे। अब, ग्रिन हाइड्रोजन रिफ्युलिङ स्टेसन र हाइड्रोजन गाडीका प्रयोगहरूले यस प्रविधिको व्यावसायिक प्रयोगको मार्ग खुल्ला भएको छ।

प्रधानमन्त्री ओलीले विश्वविद्यालयको २९औं दीक्षान्त समारोहको दोस्रो चरणमा हाइड्रोजन कारमा यात्रा गरेका थिए। उनले हाइड्रोजन प्रविधिलाई छिट्टै व्यावसायिक प्रयोगमा ल्याउनका लागि आवश्यक नीति बनाउने प्रतिबद्धता जनाए। नेपाल आयल निगमले भविष्यमा हाइड्रोजन इन्धनको व्यापार विस्तार गर्न सक्ने आशा व्यक्त गरेको छ।

सरकारले ऊर्जा मन्त्रालयमार्फत राष्ट्रिय हाइड्रोजन नीति–०८० पारित गरिसकेको छ। यो नीतिलाई व्यावसायिक परियोजनाहरूमा लागू गर्नका लागि आवश्यक ऐन, नियम, र कार्यविधिहरू निर्माण भइरहेको छ।

काठमाडौं विश्वविद्यालयले ०७७ सालको साउनमा ग्रिन हाइड्रोजन ल्याब स्थापना गरेको थियो। त्यसपछि, विश्वविद्यालयले हाइड्रोजन अनुसन्धानमा ध्यान केन्द्रित गर्यो। विश्वविद्यालयका सहप्राध्यापक विराजसिंह थापाले हाइड्रोजन युगमा प्रवेश गरेको बताएका छन्।

नेपालमा हरेक वर्ष लगभग २ खर्बको पेट्रोलियम पदार्थ आयात हुन्छ, जसले प्रदूषणमा योगदान पुर्याउँछ। यस समस्यालाई समाधान गर्न, विभिन्न विकसित देशहरूले हाइड्रोजन इन्धन प्रविधिमा ध्यान दिन थालेका छन्। जापान, कोरिया, जर्मनी, र भारतका कम्पनीहरूले पनि हाइड्रोजन इन्धनमा ध्यान दिइरहेका छन्।

काठमाडौं विश्वविद्यालय र नेपाल आयल निगमले पाँच वर्षको सम्झौतामा सहकार्य गर्नेछन्। निगमले ५ करोडको आर्थिक सहयोग प्रदान गरेको छ, जसका आधारमा विश्वविद्यालयले ३३,००० अमेरिकी डलरको हाइड्रोजन कार खरिद गरेको छ।

हाइड्रोजन उत्पादनको लागत विद्युत्को मूल्यमा निर्भर हुन्छ। बर्खायाममा नेपालमा विद्युत् खेर गइरहेको हुँदा, यसलाई न्यूनतम मूल्यमा प्रयोग गरेर हाइड्रोजन उत्पादन गर्न सकिने सम्भावना छ। पानीलाई रासायनिक प्रक्रियाबाट टुक्र्याएर हाइड्रोजन उत्पादन गरिन्छ, जसमा ९ लिटर पानीबाट एक किलोग्राम हाइड्रोजन प्राप्त हुन्छ।