खोज

ताप्लेजुङको मिक्वाखोला गाउँपालिका–१ खोक्लिङका गणेश थापाले शुक्रबार ३ मन अलैंची बिक्री गरे। ताप्लेजुङमा अलैंचीको कारोबार ४० किलोको मनको आधारमा गरिन्छ। थापाले जिपको छतमा अलैंचीका बोरा राखेर फुङलिङ बजारमा ल्याए र अलैंची व्यवसायी संघका अध्यक्ष भद्रवीर रेग्मीलाई दिए। उनले प्रतिकिलो २,१०० रुपैयाँको दरमा बिक्री गर्दै कुल २,५२,००० रुपैयाँ प्राप्त गरे। यस हिसाबले, शुक्रबारको बिक्रीका आधारमा अलैंचीको मूल्य प्रतिमन ८४,००० रुपैयाँ पुगेको छ। अघिल्लो वर्षको यो सिजनमा प्रतिमन मूल्य ५५,००० रुपैयाँ थियो, जसको तुलना गर्दा यो वर्ष २८,००० रुपैयाँले बढेको छ।

अलैंचीको उत्पादन साउनको अन्तिम साताबाट सुरु भएर असोजमा पूरा हुन्छ। यस वर्षको पहिलो उत्पादन साउन २८ गतेका दिन, मोहमलाल लिम्बूले ४६ किलो (एक मन ६ किलो) अलैंची बिक्री गरे। ताप्लेजुङमा अलैंचीको मूल्य मनको आधारमा निर्धारण गरिन्छ भने तराई र भारतमा बोराको आधारमा गरिन्छ, जसमा एक बोरा ५० किलोको हुन्छ। नेपालमा सबैभन्दा बढी अलैंची उत्पादन ताप्लेजुङमा हुन्छ। यहाँका ६१ वडामध्ये फक्ताङलुङ गाउँपालिका–७ ओलाङचुङगोला बाहेकका सबै वडामा अलैंची खेती गरिन्छ।

ताप्लेजुङका किसान र व्यापारीहरू अलैंचीको मूल्यमा धेरै चासो राख्दछन्। यहाँको उत्पादन झापाको बिर्तामोडका व्यापारीहरूलाई बिक्री गरिन्छ, र ताप्लेजुङमा प्रतिमन २,००० रुपैयाँसम्मको नाफा राखेर खरिद गरिन्छ। नेपालबाट निर्यात गरिएको अलैंची भारत हुँदै पाकिस्तान, साउदी अरब, कतार, बहराइन जस्ता मुलुकहरूमा पुग्छ। नेपालमा अलैंचीको मूल्य निर्धारण सरकारद्वारा नगरेको र समर्थन मूल्यको व्यवस्था नभएकाले व्यापारीहरूले तोकेको मूल्यमा किसानहरूले बिक्री गर्नुपर्ने बाध्यता छ।

अलैंचीको मूल्य उत्पादन सुरु हुँदा र समाप्ति समयको आधारमा फरक पर्ने गर्दछ। गत वर्ष झापाको बिर्तामोडमा प्रतिमन ९३,००० रुपैयाँसम्मको कारोबार भएको थियो। व्यापारीहरूले बिर्तामोडका व्यापारीहरूको सल्लाहमा अलैंची खरिद गर्छन्, जसमा मूल्यको उतारचढावका कारण कतिपय व्यापारीहरूलाई घाटा भोग्नुपर्ने अवस्था आउँछ।

नेपालमा ४२ जिल्लामा अलैंची खेती हुन्छ, जसमा देशभर १२,५०० हेक्टर क्षेत्रमा खेती गरिन्छ। सबैभन्दा बढी कोशी क्षेत्रमा ११,००० हेक्टर क्षेत्रमा अलैंची खेती गरिन्छ। वार्षिक उत्पादन करिब ६,५०० टन छ, जसमा २,८०० टन ताप्लेजुङमा उत्पादन हुन्छ। पछिल्ला वर्षहरूमा मूल्यको उतारचढाव र खेतीको कमीले किसानहरूमा अलैंची खेतीप्रति निराशा बढेको छ।